Exposición fotográfica “El románico revelado” de Federico Baraibar y Lorenzo Elorza

La Fundación Sancho el Sabio acoge la exposición “El románico revelado. La colección fotográfica de Federico Baraibar y Lorenzo Elorza”, una muestra que dará a conocer un hermoso y desconocido álbum de imágenes del románico alavés. Se podrá visitar desde el 30 de mayo hasta el 1 de septiembre.

 

Puesta en marcha por la Sociedad Landazuri, la Fundación Vital, la Fundación Sancho el Sabio y el colectivo Álava Medieval, “El románico revelado” permitirá al público descubrir un trabajo depositado con orgullo por el propio Federico Baraibar en 1912 en la madrileña Academia de Bellas Artes de San Fernando. A través de este trabajo pionero de registro fotográfico del patrimonio se podrá conocer el espíritu que guiaba a sus artífices, ahondando además en el excursionismo científico de principios del siglo XX y en el asombroso redescubrimiento del legado románico de nuestro territorio histórico.

Este proyecto, que se podrá visitar en la sede de la Fundación Sancho el Sabio entre el 30 de mayo y el 1 de septiembre, cuenta además con diversos colaboradores, especialistas en distintos campos, que han permitido analizar y contextualizar estas fotografías desde diferentes puntos de vista. Javier Soto Madrazo y Raquel Esteban se han encargado de contextualizar la parte técnica del medio fotográfico en el que dejaron su testimonio estos pioneros de la fotografía en Álava. El historiador Carlos Ortiz de Urbina ha sido el responsable de sacar a la luz los aspectos más desconocidos de la biografía de Federico Baraibar y Lorenzo Elorza, autores de esta colección de imágenes y protagonistas del redescubrimiento del románico alavés.

Además, Gorka López de Munain, Ander Gondra e Isabel Mellén, del equipo de Álava Medieval, se han encargado del contenido de estas imágenes y su valor para conocer la evolución de los templos alaveses durante el siglo XX, muchos de ellos tristemente desaparecidos en la actualidad.

La Fundación Vital está involucrada en esta muestra de diversas formas. Por un lado, el proyecto ha recibido ayudas económicas en dos convocatorias de la Fundación Vital, y por otro la Fundación Sancho el Sabio acoge la exposición y aporta fondos bibliográficos tanto sobre Federico Baraibar como sobre el románico alavés.

Junto a la muestra, en la Fundación Sancho el Sabio habrá diferentes actividades y publicaciones que ayudarán a los visitantes a sumergirse en el mundo de los primeros descubridores del románico alavés. Concretamente, habrá tres conferencias en “Vital Fundazioa Kulturunea” (La Paz 5, 1ª planta de Dendaraba) protagonizadas por los expertos que han colaborado en su organización. El miércoles 26 de junio será el turno de  Javier Soto Madrazo y Raquel Esteban Vega; el martes 3 de julio Isabel Mellén, Ander Gondra y Gorka López de Munain; y el martes 10 de julio Carlos Ortiz de Urbina. Igualmente, se va a editar una publicación con la colección fotográfica completa y unos textos que la contextualizan y la analizan de forma pormenorizada.

“El románico revelado. La colección fotográfica de Federico Baraibar y Lorenzo Elorza” se podrá visitar en la sede de la Fundación Sancho el Sabio (Portal de Betoño 23, Vitoria-Gasteiz) de lunes a jueves de 9 a 13:30 y de 15 a 18 horas y los viernes de 8 a 15 horas.

“ Manuel Larramendiren lorratza”

Sancho el Sabio aldizkariaren ale berezi bat

Los trabajos agrupados en el volumen monográfico Manuel Larramendiren lorratza / La estela de Manuel de Larramendi son fruto, en primer lugar, de una jornada con título similar que se celebró en el campus de Bilbao de la Universidad de Deusto el 6 de julio de 2017, organizada por el Instituto de Estudios Vascos / Euskal Gaien Institutua de la misma universidad y patrocinada por Bizkaiko Foru Aldundia / Diputación Foral de Bizkaia. Esta jornada contó con la participación de un grupo de profesores-investigadores de las Facultades de Ciencias Sociales y Humanas y de Derecho de la Universidad de Deusto, y con la de Bakarne Altonaga, investigadora de la Universidad del País Vasco, quien aceptó gentilmente la invitación para compartir con nosotros su innovadora línea de investigación sobre el asunto. Y en segundo lugar también son fruto de los requisitos de excelencia académica y editorial de la revista Sancho el Sabio, que ha tenido a bien acoger en sus páginas la mayor parte de esos textos tras haberlos sometido a sus rigurosos criterios de evaluación y edición.

Los estudios reunidos en este volumen pueden leerse de maneras diversas. Quien siga el modo en que vienen ordenados encontrará dos grandes bloques que obedecen simultáneamente a dos criterios, uno lingüístico y otro más o menos temático. En el segundo bloque figuran los estudios redactados en castellano que, a su vez, están dedicados a la historia política, ya sea en el modo en que trasluce en la obra del propio Larramendi, ya sea en referencia a la evolución de la foralidad vasca, que siempre ha encontrado en Larramendi a un referente ineludible (sarrera jarraitzen irakurtzea).

Monográfico: “ La estela de Manuel de Larramendi”

“Gerra Zibilak Euskal Herrian. Historia eta memoria”

Sancho el Sabio aldizkariaren ale berezi bat

“La Guerra Civil de 1936 constituye uno de los grandes temas de la historiografía española, y sobre ella existe una producción científica ya inmensa e inabarcable. Sin embargo, en el País Vasco continúa siendo una temática que reclama mayor profundización, y más obras de investigación de calidad. Desde 1987 hasta la actualidad han sido escasos los encuentros científicos que se han celebrado para exponer los avances en la investigación. A la vista de ello, en mayo de 2017, año del 80 aniversario del bombardeo de Gernika, el Grupo de Investigación de la Universidad del País Vasco El nacionalismo vasco en perspectiva comparada, en colaboración con la Fundación Sancho el Sabio de Vitoria y la Facultad de Letras de la Universidad del País Vasco, decidió organizar un congreso pluridisciplinar sobre el tema, dirigido por quienes firmamos este texto, bajo el título La Guerra Civil en el País Vasco. Historia y memoria. Su objetivo fue doble: contribuir a dar a conocer lo que se está investigando actualmente sobre el tema y ofrecer un foro de debate y reflexión que sirviera de estímulo para nuevos estudios sobre la Guerra Civil.

La publicación de este número monográfico de la revista Sancho el Sabio deriva de la celebración de tal congreso. No se trata –es preciso aclararlo– de una edición de sus actas, sino de una selección de estudios derivados casi en su totalidad de las comunicaciones presentadas en él, y representativa de las nuevas temáticas y perspectivas allí mostradas.”/ Coro Rubio Pobes, Virginia López de Maturana Diéguez

“Gerra Zibilak Euskal Herrian. Historia eta memoria”. Monografikoa

Liburuaren Eguna

Vital Fundazioaren Sancho el Sabio Fundazioak hainbat jarduera antolatu ditu datorren astean Liburuaren Eguna ospatzeko. Apirilaren 23tik 27ra bitartean bisita gidatuak egingo ditu bere egoitzan, oroitzapenaren tailer bat eta zinema dokumentalaren hainbat saio.

Liburuaren Eguna dela eta prestatu den programazioa astelehenean hasiko da, 11:00etan, Fundazioaren egoitzari, Betoñuko Atariaren 23an,  egingo zaion bisitaldi gidatu baten eskutik. Han, interesatuek, dokumentazio-zentro horretan egiten den lana deskubritu ahal izango dute, baita dituen fondoak ere. Eraikin osoa erakutsiko da, sarbidea orain estalita dagoen antzinako klaustrotik duen antzinako kapera baten inguruan egindako beirazko eraikuntza ederra. Bertaratzen direnek eraikin osoa ikusiko dute, arreta berezia eskainiko diete dokumentazio biltegiei eta lan-eremuari. Bisitaldi hori egunero errepikatuko da, 23a eta 27a bitartean, ordu berean.

Astelehenean, hilak 23, goizeko 11:00etan “Zer gertatu zen jaio zinen egunean?” Oroitzapenaren Tailerra antolatu da. Ekimen horren helburua bisitariek, Fundazioaren fondoetan, eurei buruz ikertu dezatela da. Euren abizenei buruz ikertu dezakete, jaio ziren eguneko egunkaria berreskuratu edo Vitoria-Gasteizko kaleei buruzko xehetasunak arakatu, beste kontu batzuen artean. Tailerra dohainik da, baina, parte hartzeko, beharrezkoa da 945 253 932 telefonoan izena ematea.

Era berean, 24, 25 eta 26an film edo dokumental bat ikusteko aukera izango da, “Zinema-aretora goaz” ekimenari esker. Apirilaren 24an “50 urte trenico barik” emango da, Gasteiz eta Lizarra ferrokarril Vasco-Navarroaren bitartez lotzen zituen trenbideari buruzko dokumentala. Dokumental hori ikusgai izan zen, Vital Fundazioa aretoan, trenari buruz antolatu zen erakusketan. Une hartan interes handia piztu zuenez, eta jende asko ikusi barik geratu zenez, berriz emango da.

Apirilaren 24an, asteazkena, ‘Igande goiza’ filmaren txanda izango da. Gasteizko Aurrezki Kutxak sustatutako film horretan, 1966an hiria nolakoa zen erakusten da. Ziklo hori ostegunean, hilaren 26an, amaituko da, ‘Araba, Gasteiz eta bere Aurrezki Kutxa’ dokumentalaren eskutik. Dokumental horrek probintzia eta bere jardueraren irudiak erakusten ditu 1957an. Emanaldi guztiak hasiko dira 16:00etan, Sancho el Sabio Fundazioaren egoitzan eta sarrera dohain izango da.

Jarduerak

  • Apirilak 23tik 27ra: Bisitaldi gidatuak. Bisitaldi gidatuak gure lanak eta funtsak ezagutzeko. 11:00etan
  • Apirilak 23: Oroimen Tailera: zer gertatu zen jaio zinen egunean… 11:00etan (Aurrez apuntatu behar da)
    • Zure izenaren esanahia
    • Nolakoa zen jaio eta hazi zinen kalea?
    • Aurkitu itzazu, hiru pertsonaia, zurekin jaioteguna partekatzen dutenak
    • Eta abar
  • Apirilak 24tik 26ra: Zinemara goaz... 16:00etan
    • Apirilak 24: “50 años sin el TRENICO”
    • Apirilak 25: “Mañana de domingo”
    • Apirilak 26:  “Álava, Vitoria (…): un documental de la vida alavesa”

Programación Día del Libro

 

“Vidas cruzadas: Prieto y Aguirre. Los padres fundadores de Euskadi”, José Luis de la Granjak eta Luis Sala Gonzálezek egina

Sancho el Sabio Fundazioak antolatu du aurkezpen-ekitaldia

Vital Fundazioaren Luis de Ajuria Aretoan egingo da, ostegunean, ‘Vidas cruzadas: Prieto y Aguirre. Los padres fundadores de Euskadi’ lanaren aurkezpena, José Luis de la Granja eta Luis Sala González UPV/EHUko historialarien liburua. Lan horretan Euskadiko historiako lider eztabaidaezin biren ibilbide politikoa aztertu dute.

 

Egileek Euskal Herriko buruzagi bien eta irudikatu zituzten kultura politikoen azterketa konparatua burutu dute liburuan: euskal nazionalismoa, Agirre lider karismatikoa izan zuena, eta euskal eta espainiar sozialismoa, adierazgarri gorenetako bat Prieto izan zuena. Bien biografia politikoak alderatzeko ariketa eginda, 1931n Bigarren Errepublika ezarri zenetik euren bizitzen amaierara arte jarraituta, eta garaiko dokumentu garrantzitsuak eta euren posta-truke joria argitaratuta, liburuan islatuta geratu den ikerketa lan handia egin dute historialari biek.

Indalecio Prieto (1883-1962) eta Jose Antonio Agirre (1904-1960), hurrenez hurren, euskal sozialismoaren eta nazionalismoaren lider nagusi biak izateaz gain, XX. mendeko Euskadiko politiko esanguratsuenak ere izan ziren eta autogobernua lor zedin laguntza erabakigarria eman zuten. Euren bizitzak etengabe gurutzatu ziren hiru hamarkadatan zehar: 1931ko apirilaren 14an Bigarren Errepublikaren etorreratik, erbestean hil ziren arte. Denbora horretan, Errepublikan eta Bigarren Mundu Gerran elkarren aurka izatetik, Gerra Zibilean eta munduko gerraren ostean aliatuak izatera igaro ziren, frankismoaren aurka. Ez zuten lortu Francoren diktadura erorarazteko zuten helburu komuna eta, horregatik, Espainiatik kanpo hil ziren pare bat urte eskaseko aldeaz.

José Luis de la Granja Sainz Historia Garaikideko UPV/EHUko historia katedradunak, euskal nazionalismoaren, errepublikaren eta Gerra Zibilaren historian ardaztu du bere ikerketa, eta bien bitartean, Luis Sala González Historia Garaikideko doktoreak, XX. mendeko Espainiako sozialismoaren historiara eta Indalecio Prietoren figurara bideratu ditu bere lan-lerroak. Ikerketa bi horian batuketaren emaitza izan da liburua, Euskadiko ‘aita fundatzaileen’ bizitzak uztartzen dituen lana.

Aurkezpena datorren ostegunean izango da, Vital Fundazioaren Luis de Ajuria Aretoan (Alaba Jenerala 7, Vitoria-Gasteiz), 19:00etan. Ekitaldia dohainik da eta eserlekuak bete arte izango da sartzeko aukera. Sancho el Sabio Fundazioak antolatu du ekitaldia eta liburuaren egileez gain, Santiago de Pablo eta Antonio Rivera UPV/EHUko Historia Garaikideko katedradunek ere hartuko dute parte. Jesús Zubiaga Sancho el Sabio Fundazioaren zuzendaria arituko da aurkezle lanetan.

Euskal Liburutegi Digitala

Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak eta Vital Fundazioaren Sancho el Sabio Fundazioak lankidetza hitzarmena sinatu dute gaur, etorkizuneko Euskal Liburutegi Nazional Digitalaren oinarriak ezartzeko helburuz. Bingen Zupiria sailburuak eta Jon Urresti Vital Fundazioaren presidenteak sinatu dute lehendabiziko oinarrizko euskal liburutegi garaikide digitala ezartzea ahalbidetuko duen hitzarmen hori, eta XX. eta XXI. mendeko 3.000 liburu digital inguru izango ditu. Hasierako egitasmo hau izango da etorkizuneko Euskal Liburutegi Nazional Digitala garatzeko oinarria, historian zeharreko hainbat kultura-arlotako euskal egileen lanak bilduko dituen asmo handiagoko egitasmoa.

Gaur, Sancho el Sabio Fundazioaren egoitzan, Vitoria-Gasteizen, sinatu den hitzarmena alderdi biek Euskal Liburutegi Digitalaren sorreran aurrera egiteko duten asmotik dator. Liburutegi horrek digitalizazioaren aldeko apustuan sakonduko du, kasu honetan, euskal argitalpenetarako sarbidea errazteko aukera baita. ‘eLiburutegia’ liburutegi digitalak, Estatuko garrantzitsuenak, gaur egun euskal herritarrei  mundu osoko egileen 16.000 titulu kontsultatzea ahalbidetzen badie (horietako asko Euskadikoak), euskaraz argitaratutako edo hizkuntza horretara itzulitako lanetan ardaztea da Euskal Liburutegi Nazional Digitalaren helburua, baita euskal egileek edo argitaletxeek argitaratutako lan guztietan ere.

“Gaur egun, liburutegi batek ez du zertan gune fisikoa izan, hau da, zenbait zerbitzu digital kontsultatzea ahalbidetzen duen plataforma izan daiteke. Euskal Liburutegi Nazional  Digitalaren ideia kontzeptu horretatik abiatu da, historian zeharreko euskal egileen lana eta pentsaera biltzeko bokazioz. Sancho el Sabio Fundazioarekin egin den akordio horrek ekimen horri garai hurbilenetik, XX. eta XXI. mendeetatik, hasita heltzea ahalbidetzen digu, liburuen edizioaren arloan ardaztuta; hala ere, Euskal Liburutegi Nazionalaren proiektua haratago doa eta ikus-entzunezko, margolaritzako edo musikagintzako ekoizpena ere bildu nahi dugu, eta denboran atzerago joan”, adierazi du Bingen Zupiria sailburuak.

Bere aldetik, Vital Fundazioaren presidentearen hitzetan,  “egungo proiektua da, egungo funtsak dituena eta euskal literatura-lan garaikiderako sarbide askea emateko planteatua. Euskal Liburutegi Nazional Digitala literatura-lan esanguratsuenen edizio digitaletarako sarbidea izango da, eta horien artean, saiakera, haur-literatura, gazte-literatura, komikiak, eta egile garaikideena ere”. “Sancho el Sabio Fundazioarentzat, dokumentu-funtsen digitalizazioan aitzindaria den aldetik, hitzarmen honek beste aurrerapauso bat egitea dakar, egungo literatura ekoizpena sarbide askean hedatzea ahalbidetuko duen urratsa, hain zuen ere, egile, edizio eta hedapen eskubideak errespetatuz. Eskura dauden edukiak handituz eta egungo irakurleen interesetara egokituz”, erantsi du Urrestik.

Joxean Muñoz Kultura sailburuordea, eta Jesús Zubiaga Sancho el Sabio Fundazioaren zuzendaria ere izan dira hitzarmen honen aurkezpenean. Muñozek lankidetza horren garrantzia azpimarratu du, “asmo handikoa eta Euskadirako beharrezkoa” den egitasmoaren sorrerari begira. “Euskadirako Liburutegi Digital egitasmo partekatua bultzatzea da gure helburua, eta kultura arloko funtsezko eragileekin egin nahi dugu, Sancho el Sabio Fundazioarekin, kasurako. Lehendabiziko urrats honek, Liburutegi horren sustapenari begira, egin nahi dugun ibilbidea nolakoa izango den islatzen du”, erantsi du Joxean Muñozek.

Jesús Zubiaga Sancho el Sabio Fundazioaren zuzendariak ildo beretik adierazi duenez, “azken hamabost urte hauetan, Eusko Jaurlaritza eta Sancho el Sabio Fundazioaren arteko harremana etengabea izan da. Fundazioak bateratze lanetan lagundu du eta, legealdiz legealdi, Jaurlaritza buru izan duten batzorde eta kontsultetan. Funts digitalizatuak, Euskal Bibliografia Ondareko 3.000 tituluz Eusko Jaurlaritzan dagoen web bat, Eusko Lege Biltzarreko Liburutegiko funts digitalizatuak edo Liburuklik egitasmoa dira Sancho el Sabio Fundazioak Esko Jaurlaritzak bibliografia-ondarearen hedapenari buruz proposatutako egitasmo guztietan parte hartzeko gogoaren adibideak”.

Hitzarmena

Egitasmo hau behin betiko bultzatzeko helburu horretatik abiatuta, Eusko Jaurlaritza eta Sancho el Sabio Fundazioaren artean sinatutako hitzarmenak honako xede hauek jaso ditu:

  • Euskal bibliografia-ondarea biltzea eta gordetzea bilduma eskuragarri batean.
  • Horretarako sarbidea ahalik eta gehien erraztea, bere edukiaren lineako hedapenaren bitartez.
  • Egungo euskal gizartean kultura interes handiena pizten duen edukirako sarbideari lehentasuna ematea, bai egile-eskubidetik aske dagoen edukira, bai egile-eskubideen mende dagoen edukira.
  • Euskaraz egindako argitalpenen hedapenaren alde egitea, ikus daitezela erraztuz, euskal edizioaren eskaintza orekatua eta kalitatekoa lortzeko helburuz, Euskadiko hizkuntza ofizial bietan.
  • Eskaintza orekatua, aberatsa eta askotarikoa sustatzea, egoki ordezkaturik izan daitezen emakumeek idatzitako lanak, literatura-genero guztiak izan daitezen eta irakurleen adin-segmentu guztiei erantzuna eman dakien.

Oinarri hauek oinarrizko liburutegi garaikide hori sortzea ahalbide dezatela da helburua, gutxienez, XX. eta XXI. mendeetako 3.000 lanez osatua, euskaraz argitaratuak edo gaztelaniaz editatuak Euskal Autonomia Erkidegoan. Euskal Liburutegi Digitalaren abiapuntu den katalogo horren eraketari dagokionez, honako irizpide hauek hartuko dira aintzat:

  • eta XXI. mendeetako euskal kultura garaikideko idatzizko lan garrantzitsuenen bilduma aukeratuko da, arlo horretako zenbait adituren iritzia aintzat hartuta.
  • Oinarrizko euskal liburutegi digital garaikideak domeinu publikoan dauden lanak hartuko ditu barne edo egile-eskubideak indarrean dituztenak.
  • Euskaraz eta gaztelaniaz idatzitako lanak aukeratuko dira, hartara, eskaintza orekatua eta kalitatekoa eratu dadin hizkuntza bietan.
  • Aukeraketan aintzat hartuko da emakumeek idatzitako lanen ordezkaritza egokia egon dadila. Era berean, bertan egon beharko dute literatura-genero guztiek, baita haurrentzako, gazteentzako eta nagusientzako lanek ere.

Aukeratutako lanak, behar bezala maketatuta, liburu digital edo e-book euskarrian argitaratuko dira. Gainera, euskal herritarrek e-bookak errazago eskura ditzaten, aipatutako liburu digital horiei buruz sortzen diren metadatuek euren kokapena Internet bilatzaileetan errazago aurkitzea ahalbidetzen duten protokoloak erabiliko dituztela  jaso du hitzarmenak.

Egile-eskubideak indarrean dituzten lanen lizentzien kudeaketari dagokionez, Egile-eskubideak indarrean dituzten aukeratutako lanen, gutxienez, bost lizentzia erosiko direla zehaztu du hitzarmenak. Argitaletxe bakoitzak bere kargu hartuko du aukeratutako lanen digitalizazioa eta Eusko Jaurlaritzari artxibo digitalaren kopia bat ematea, gorde dezan, besterik ez.

Gaur aurkeztu den hitzarmenak urte biko iraupena izango du, eta alderdien arteko adostasunez luza liteke. Eusko Jaurlaritzak, urteko, 100.000 euroko ekarpena egingo du, gutxienez, eta lanen aukeraketa prozesutik eratorritako gastuak ere bere gain hartuko ditu. Sancho el Sabio Fundazioak, urteko, 100.000 euroko ekarpena egingo du, gehienez, aukeratutako jabetza publikoko lanen digitalizazio lanak finantzatzeko helburuz, formatu bihurgarrian digitalizatuta ez badaude. Gainera, erakunde bien ekarpenaz, aukeratutako lanen lizentzien erosketa ere ordaindu beharko da.

Mariano Arsuagaren “Lorategiak airean/Jardines en el aire” erakusketa

Vital Fundazioaren Sancho el Sabio Fundazioan, gaurtik aurrera, “Lorategiak airean/ Jardines en el aire”, Mariano Arsuaga artista gipuzkoarraren hogeita hamar lan inguru ibiltzen dituen erakusketa. Lan horien bitartez Arsuagaren lan artistikoaren ikuskera antzeman daiteke. Maiatzaren 31ra arte izango da ikusgai.

“Lorategiak airean/ Jardines en el aire” elkarren osagarri diren hiru erakusketa biltzen dituen proposamen baten atala da. Lehenengoa joan den udazkenean egin zen, Donostiako Koldo Mitxelena Kulturunearen Ganbaran; bigarrena, negu honetan aurkeztu zen Iruñeko gotorlekuko Mistoen Pabilioian; eta hirugarren hau, orain etorri dena Sancho el Sabio Fundaziora. Hirurek partekatzen dute elkartzen dituen katalogo-artxibategia.

Arabako hiriburuan Arsuagaren hogeita hamar lan inguru daude ikusgai, material eta teknika anitzetakoak. Inprimatuta dagoen sarrera-panel batek ematen die bidea beste lau ohol-taulari. Lau horietan funtsean 2017. urteari dagozkion lan-egunkarien daude, erakusketa hauen prestaketara emanak. Egunkarietako orri horietan irakurketak, aipuak, margolariei buruzko erreferentziak, marrazketak, argazkiak eta bestelako testuak jasotzen dira, eta Arsuaga hortik elikatzen da bizitza pinturaren bitartez islatzeko.

Gainera, blok handi bi ere badaude, egunak erregistratzeko beste modu baten adibideak, eta bidaia-koaderno batzuk ere bai. Artisau-paperezko zazpi koaderno margotuta, data jarrita eta paraleloan doazenak, egunez egun, margotzen dituen koadro sailekin, Donostian aurkeztutako erakusketako maketa, bi edizio serigrafiatu propioak eta edizio litografiko kolektiboa, Artelekuk argitaratua, bere lankidetza izan duen Iñigo Royoren argazki-edizioa eta erakusketa horietarako editatu den katalogoa bera.

Erakusketa osatzeko lau margo-lan akrilikok eta plastikozko errafia lau biribilki daude erakusketa eremuetako lurrean zabalduta. Era berean, marrazkien, egunkarietako orrien eta azken hau baino lehen egin diren erakusketa bien hautaketa bati dagozkien 190 argazki ikusiko dira pantaila batean.

Egilea, Mariano Arsuaga, Irunen jaio zen 1954an eta 8 urte zuenetik bizi da Tolosan. Arkitektura ikasi zuen 1971 eta 1975 artean eta karrera amaitzean erabaki zuen margolaritzan aritzea. Bakarkako hogei erakusketa baino gehiago egin ditu eta talde-erakusketa ugari, eta bere lanak hainbat bildumatan daude, nola pribatuetan hala publikoetan. Erakusketa honen eskutik, dio artistak, “nire lanaren hainbat ikuspegi aztertzen ditut, margolaritzaren asmo sorta osoa harten dutenak barne: hausnarketa, kolorearen eragin sentibera, bere oinarrian dauden gako intelektualak”.

Jesús Zubiaga Sancho el Sabio Fundazioaren zuzendariaren iritziz, Mariano Arsuaga Fundazioaren fondo grafikoetan presente dago, bere hainbat lanen aleen bidez, esaterako, “Lau urtaroak” eta “Lau aldiz elurra”, baita beste artista batzuekin lankidetzan egin dituen beste lan batzuetan ere, esate baterako, Iñigo Royorekin egindakoetan. “Artista grafikoen lanek dokumentazio-zentro baten bildumaren atal izan daitezkeela erakusten duten adibideak dira, euren ikuskera artistikoari  uko egin gabe liburu forma hartzen duten lanak dira” azaldu du.

Sancho el Sabio Fundaziorako interesgarria den Mariano Arsuagaren beste alderdi bat “bere lan artistikoaren ikuskera da. Lan bakoitzaren atzean sortze prozesuaren artxibo dokumental bat dago: bizitza-egunkaria, sortzailea, prestatzailea… argazkiak, errekorteak, irakurgaiak, bizipenak edo bozetoak dituena, eta Fundazioak artxibo pertsonalak ezagutarazteko duen eginkizunarekin bat datos” erantsi du. Beraz, horregatik hartu du parte Fundazioak erakusketa ziklo horretan, “gutxitan gozatu baitaiteke arte lanaz eta bere sortze prozesuaz aldi berean”.

“Lorategiak airean/ Jardineros en el aire” maiatzaren 31an arte izango da ikusgai, astelehenetik ostegunera, 9:00etatik 13:30era eta 15:00etatik 18:00etara eta ostiraletan 8:00etatik 15:00etara, Sancho el Sabio Fundazioaren egoitzan (Betoñuko Ataria, 23). Jaiegunei eta ordutegi bereziei buruzko informazio gehiago eta taldeetarako bisita gidatuak eskatzeko telefonoa: 945 25 39 32

Sancho el Sabio Fundazioak Unibertsitate Lehiaketa 2017 sarien epaitza eman du

Vital Fundazioaren Sancho el Sabio Fundazioak euskal kulturari buruzko ikerketa sustatzeko Unibertsitate Lehiaketa 2017 sarien epaitza eman du. Edizio honetako sarituak Isabel Mellén eta Koldobika Sáenz del Castillo dira, Estibalizko Santutegia eraiki baino lehenagoko garaiari buruzko lanagatik lehena eta Antzinate Berantiarreko Euskal Herriaren kristautzeari buruzkoa bigarrena.

Isabel Mellén-en ikerketak ‘Luces en la sombra: los primeros siglos de Estíbaliz a través de sus documentos (siglos X-XII)’ du izenburu. Estibalizko Santutegia eraiki baino lehenagoko garai ilunari buruz gaur egun arte iritsi diren dokumentu apurrak aztertzeko ahalegina egin du lan horretan. Hala ere, hondakin idatzi horiek itxura batean ematen duten informazioa eskasa bada ere, X. eta XI. mendeko politika arabarrean Estibalizko muinoa ezinbesteko pieza estrategiko izan zela dioen ikuspegia eratu ahal izan du egileak. Eremu hartan, Bizkaiko Jaunen senitarteko zenbait kideri egokitu zitzaien edukitza bat izan zen, eta gainera, dokumentuei esker, Mellén-ek ziurtatzen du XII. mendearen erdialdera eraiki zena baino lehen beste eliza bat zegoela erator daitekeela. Lurralde historikoko leku enblematikoenetako baten hasiera historikoei buruz zegoen ezagutzan sakontzea ahalbidetu du azterketa horrek eta, aldi berean, historiografiak Estibalizi buruz, ia bere sorreratik, zekartzan akats kronologiko eta interpretazioko batzuk zehaztea ere ahalbidetu du.

Koldobika Sáenz del Castillok, bere aldetik, Antzinate Berantiarrean Euskal Herrian gertatu zen kristautze prozesuari buruzko informazioa eman dezaketen aurkikuntza arkeologikoen laburpena egin du. IV. mendetik aurrera gai, ikonografia eta sinbologia paganoa ia desagertu egin zirenez, izaera kristauko aurkikuntza arkeologikoak ernatu ziren. Indusketa lan sistematikoak orain urte batzuk zegoena baino panorama argiagoa azaleratzen ari dira. Duela hamarkada batzuk datu isolatu eta loturarik gabekoak baino ematen ez zituen isiltasun arkeologikotik, Sáenz del Castillok ziurtasunez dio ‘La cristianización del País Vasco durante la Antigüedad tardía’ bere lanean, mapa bat konfiguratu ahal izatera igaro dela, zeinetan, Vasconiak, hondakin materialen arabera, hilobiratze sinbologia eta formula berri bereziak dituen, eta horrek pentsarazten digu orduko lagunak mundu erlijioso nahiko kristautuan mugitzen zirela jadanik. Hartara, azken hamarkadetan agertu diren erregistro berrien argitan, oraindik amaitu gabe dagoen erlijio kristauak eremu geografiko horretan izan zuen garapenari eta finkatzeari buruzko eztabaidaren ikerketak lagundu nahi du.

Lehiaketa honetako irabazleak direnez, Isabel Mellének eta Koldobika Sáenz del Castillok 500na euroko saria jasoko dute dirutan eta euren lanak Sancho el Sabio aldizkarian argitaratuko dira.

Sancho el Sabio Fundazioak, euskal kulturari dagokionez dokumentazio zentro garrantzitsuenetako bat den horrek, Euskal Herriaren oroitzapen bibliografikoa eta dokumentala gordetzen ditu, bere historia eta aniztasun ideologikoaren bitartez. Bere liburutegiak fondo dokumental baliotsua du 1964tik aurrera eta monografiak, aldizkako argitalpenak, argazkiak, eskuizkribuak, mapak edo familia-dokumentazioa aurki daitezke bertan, ondare aberastasun garrantzitsua, zeinak ezinbesteko erreferente bilakatu duen Fundazioa euskal kulturari buruzko ikerketarako (www.memoriadigitalvasca.es).

 

‘Jai zurrumurruak. Araba, lau urtaroak’ erakusketa

Lau urtaroetako jaietatik ikus-ibilbidea egitea proposatzen du erakusketak

Sancho el Sabio Fundazioak Arabako ohiturei, jaiei eta tradizioei buruzko erakusketa bat antolatu du Araba aretoan.

Lau urtaroetan zehar, Araban ospatzen diren ohiturei, jaiei eta tradizioei buruz hitz egiten entzuten da. Sancho el Sabio Fundazioak horietako asko jaso ditu eta ‘Jai zurrumurruak. Araba, lau urtaroak’ antolatu du, bihartik aurrera eta urtarrilaren 9ra arte, Vital Fundazioaren Araba aretoan ikusgai izango den erakusketa.

Santiago de Pablo eta Virginia López de Maturana historialariak ditu komisario, eta ‘Jai zurrumurruak. Araba, lau urtaroak’ erakusketak ikus-ibilbidea proposatzen du, espazioa eta denboran zehar, ospakizun horietatik guztietatik. Horietako gehienak Vitoria-Gasteizen kontzentratzen dira, beste zenbait Arabako geografiatik hedatzen dira; batzuek antzinako garaietan dituzte sustraiak, beste batzuk uste dugun baino berriagoak dira. Hori bai, denak daude gure eguneroko paisaietan integratuta eta Arabako Lurralde Historikoaren identitatea eratzen dute.

Sancho el Sabio Fundazioaren erakusketak lau urtaroetatik egingo du ibilbidea, kartelen, argazkien, egunkarien, objektuen eta era didaktiko xamarrean egin diren azalpen-panelen bitartez. Ibilbidea udaberrian hasten da, hartara, bisitariek San Prudentzio eta Estibalizko Amaren jaien jatorria ezagutzeko aukera izango dute, hau da, Arabako patroi bienak.

San Joan bezperako suek emango diote hasiera udari: oraintsuko zeremonia da, baina Arabako Foru tradizioan ditu sustraiak. Uztailaren amaieran, Blusa Eguneko alaitasunak abuztuaren 4tik aurrera jaiari jarraitzeko gogoa ematen du, Zeledonen jaitsierarekin, hiriko ikurretako bat. Hortik aurrera hasten dira Vitoria-Gasteizko patroia den Andre Maria Zuriaren omenezko ospakizunak. Jai horiek XIX. mendearen amaieratik ospatzen dira; hasieran, ekitaldi erlijiosoen eta zezenketa ospakizunen inguruan. Hala ere, erakusketara doazen bisitariek XX. mendean zehar eta gaur egun arteko bilakaera ikusteko aukera izango dute.

Irailean, Olarizuko erromeriak irekitzen dio atea udazkenari eta horrekin batera mahats-bilketa dator Arabako Errioxan. Jai hori 1994tik ospatzen da, eskualdeko herri batean urte bakoitzean. Izan ere, Arabako Errioxako ardoa gure Lurralde Historikoko identitatearen ezaugarrietako bat da, zalantza barik.

Azkenik, neguko tradizio garrantzitsuenak azaltzen ditu erakusketak, esaterako Olentzero eta Floridako Jaiotza (Gabonekin lotuak), baita San Anton eta Santa Ageda ere, inauterietan amaitzeko eta Arabako herrietan jai hori ospatzeko dauden era anitzetan.

Horrela, esate baterako, 1975ean ospatu zen San Prudentzioko lehenengo danborradaren berri ematen zuen kartela ikus daiteke, Sancho el Sabio Fundazioaren jabetzakoa, edo  Judimendiko 1999ko jaietakoa, San Joan sua eta guzti, Sancho el Sabiorena hori ere. Araba aretoko hormetatik erraldoien argazki bat egongo da zintzilik, 1968ko abuztuaren 4ko txupinazokoa (Arqué, Vitoria-Gasteizko Udal Artxibategia), 1927ko Celedón aldizkariaren azala, 2007an Olentzero desfilearen berri ematen zuen kartela, edo José Lejarreta alkatearen argazkia, beste autoritate batzuekin San Antoneko zozketan, gerra ostean, denak Sancho el Sabio Fundazioaren artxibategikoak.

‘Jai zurrumurruak. Araba, lau urtaroak’ erakusketa Vital Fundazioaren Araba aretoan izango da ikusgai (Bakea 5, Dendarabako 1. Solairua, Vitoria-Gasteiz) urtarrilaren 9ra arte, astelehenetik larunbatera, 18:00etatik 20:30era, eta igande eta jaiegunetan 12:00etatik 14:00etara eta 18:00etatik 20:30era. Sarrera dohain da. Era berean, erakusketa ikusteko bisitaldi gidatuak ere antolatuko dira.

Abenduaren 15etik urtarrilaren 9ra

 

Exposición “Autopsia de una ciudad. La Vitoria del Sacamantecas”

El jueves 26 de octubre dará comienzo la segunda edición del Festival ZAKATUMBA, con la inauguración de la exposición “Autopsia de una ciudad. La Vitoria del Sacamantecas” en la Fundación Sancho el Sabio Fundazioa.

Esta muestra pretende tomarle el pulso a la Vitoria de finales del siglo XIX, comentando toda una serie de reformas, debates, fábulas y disputas que rodearon al célebre caso de Juan Díaz de Garayo “El Sacamantecas”, convirtiéndolo en un verdadero hito internacional en el temprano desarrollo de la psicología aplicada a la investigación criminal y en la génesis involuntaria de una tipología de asesino serial que entronca igualmente con la tradicional figura folclórica de los asustadores de niños.
Una reflexión sobre el crimen, los miedos, la justicia y el castigo… de entonces y de ahora.

Organizado por Fundación Sancho el Sabio y CEISS- Centro de Estudios de la Imagen Sans Soleil 
Del 26 de octubre al 29 de diciembre

Horario de apertura
Lunes a Jueves de 9:00 a 13:30 y de 15:00 a 18:00
Viernes de 8:00 a 15:00

Visitas guiadas

Miércoles 15 de noviembre a las 17:00
Viernes 24 de noviembre a las 12:00

Viernes 15 de diciembre a las 12:00

Viernes 22 de diciembre a las 12:00

Viernes 29 de diciembre a las 12:00

Entrada libre. Más información en tfno.: 945 253932 o fs-inf@sanchoelsabio.eus