Sancho el Sabio Vital Fundazioak artxibo pribatuen kudeaketari eta hedapenari buruzko jardunaldia egingo du bihar, ostirala. Ekimena, Artxiboen Nazioarteko Egunarekin bat eginez, Euskal Liburutegi gisa sortu zeneko 60. urteurrena dela eta antolatu diren jardueren artean lehenengoa da. Hitzordu horretan, halaber, Alfonso Otazu Llana historialariari omenaldia egingo zaio. Historialari hori noblezia-artxiboetan, familia-artxiboetan eta artxibo pribatuetan aditua zen, Fundazioan hainbat urtez aritu zen ikertzen eta asko lagundu zion erakundeari artxiboen jabe diren familiekin harremanetan jartzen.

 

Garai hartako Gasteizko Aurrezki Kutxa erakundearen ekimenez, Sancho el Sabio erakundea 1955ean lanean hasi bazen ere, 1964ra arte ez zen erakundearen Azterlan eta Ikerketa Zentroa sortu. Bere helburua Arabako hainbat kultura kezkari erantzutea zen eta lagundutako askotariko ekimenen artean Euskal Liburutegia sortzea nabarmentzen da. 1989an erakunde juridiko propioa hartu zuen, Sancho el Sabio Fundazioa izenpean.

 

Egun hori ospatzeko hainbat jarduera antolatu dira. Lehenengoa bihar izango da, urtero ekainaren 9an ospatzen den Artxiboen Nazioarteko Eguna dela eta. ‘Artxibo pribatuen eginkizuna informazioaren kudeaketaren erronka berrien aurrean’ du izenburu. Sancho el Sabio Vital Fundazioak sustatu du jardunaldia, Euskadiko, Kantabriako eta Gaztela eta Leongo liburuzain eta artxibozainen elkarte profesionalekin batera.

 

“Artxibo pribatuek antzinako balio hezitzaile galduak eta beste berri batzuk ematen dituzte, beste leku batzuetan aurki ezin daitezkeen dokumentu bakarrak, Historiaren azterketa osatzen eta fidagarriago bihurtzen dutenak. Haien balioa aitortu behar da, horiek kudeatuz, zainduz eta haien hedapena eta fisikoki kontsultatu ahal izatea bermatuz”.

 

Programa

Andoni Artola UPV/EHUko Historia Modernoko irakasle eta Eusko Jaurlaritzako Gizarteak, Prozesuak, Kulturak (VIII-XVIII. mendeak) ikerketa taldeko kidearen hasierako hitzaldiaren eskutik hasiko da programa, artxiboetako ikerketaren ikuspegitik. Gero, gonbidatutako artxiboen aurkezpenak bloke bitan antolatuko dira: banku-artxiboak eta artxibo pribatuak, familiakoak nahiz pertsonalak. Lehenengoan, Sancho el Sabio Fundazioak Euskal Kutxen artxibo dokumentala eta fototeka aurkeztuko ditu (Arabako Aurrezki Kutxa, 1865etik 1990era, Vital Kutxa, 1989tik, eta BBK Bilbao Bizkaia Kutxa, 1921etik), banku-artxiboetako beste hizlari batzuekin batera, hala nola, Espainiako Bankuaren Artxibo Historiko eta Orokorra, edo Gaztela eta Leongo Gizarte Ekintza Fundazioaren Artxibo Historikoa. Bigarren multzoan, erreferentziazko artxibo pribatuak babesteko eta zabaltzeko ereduak aurkeztuko dira, hala nola, Simón Ruiz Artxiboa, UNESCOk Munduko Memoriaren Erregistroan inskribatua, edo Universidad de Cantabria-RECREA proiektua, memoria enpresa-artxiboen eta artxibo pertsonalen bidez berreskuratzeko. Jardunaldia amaitzeko, Euskadiko Artxibo Historikoko zuzendari ohi Borja Aginagaldek, artxibo pribatuetan aditua denak aurkezpen bat egingo du, eta gero, mahai-inguru bat egongo da, artxibo pribatuak gordetzen dituzten dokumentu apartak deskribatzeko, kontserbatzeko, eskuratzeko eta zabaltzeko erronkei buruz eztabaidatzeko. Dokumentu horiek kontsultatzea ezinbestekoa delako Historia ikertzeko eta aztertzeko.

 

Jardunaldia aurez aurrekoa izango da Betoñuko Sancho el Sabio Vital Fundazioaren egoitzan eta zuzenean emango da, streaming bidez, izena eman dutenentzat.

 

Ostirala, ekainak 7

 

9:20-9:30        Jardunaldia aurkeztuko da

9:30-10:00      Inaugurazio-hitzaldia: Falta den pieza. Artxibo pribatuak, dokumentuen kudeaketa eta berritze historiografikoa. Ikerketa-esperientziatik abiatutako hausnarketak. Andoni Artola, UPV/EHUko Historia Modernoko irakaslea

 

1. BLOKEA: Banku-artxiboak

10:00-10:20    Sancho el Sabio Fundazioaren funts pribatuak. Rafael Resines, Artearen historialaria eta artxiboko teknikaria, eta Cristina Gareta, SSFko zuzendariorde teknikoa

10:20-10:40    Espainiako Bankuaren Artxibo Historikoa. Iragana, oraina eta etorkizuneko perspektibak. Elena Serrano, historialaria eta Espainiako Bankuko artxiboko burua

10:40-11:00    Fundos artxiboa: banku-jatorriko artxibo bat, nobleziaren funts bat duena: Luna-ko konde-kondesena. Natividad Pan, FUNDOSen artxibo historikoaren arduraduna

 

1. BLOKEA: Artxibo pertsonalak eta familia-artxiboak

11:50-12:10    Simón Ruiz Artxiboa: Europako merkataritzaren historiarako ondare dokumentala. Fernando Ramos, Ferien Museoa Fundazioa

12:10-12:30    Funts pribatuak eta pertsonalak artxibo historikoetan. Borja Aginagalde, artxibozaina eta historialaria, Euskadiko Artxibo Historikoko zuzendaria

12:30-12:50 Recrea ataria eta fitxategi pertsonalen hedapena. Jesús Salas, Kantabriako Unibertsitateko artxiboak eta liburutegiak

13:10-13:40    Mahai Ingurua

13:40-14:00    Ondorioak eta jardunaldia itxiko da

 

Alfonso de Otazuri omenaldia

Topaketa, gainera, 2022ko abenduan gure hirian hil zen Alfonso de Otazu Llana historialari eta kultura kudeatzaileari egingo zaion omenaldia ere izango da. Noblezia-artxiboetan, familia-artxiboetan eta artxibo pribatuetan aditua, urteetan zehar, ia egunero, Sancho el Sabion ikertu zuen eta erakundeari artxiboen jabe diren familiekin harremanetan jartzen lagundu zion.

 

Presentzia handia izan zuen Trantsizioaren eta milurteko berriaren hasieraren artean. Kultura Ministerioaren aholkularia izan zen, Rio Tinto Fundazioko zuzendaria, Soriako Dukeak Fundazioko idazkari nagusia, Banco Bilbaon kultura-aholkulari aritu zen, eta Madrilgo Thyssen-Bornemisza, Bilboko Guggenheim eta Malagako Pablo Picasso museoak sortzeko prozesuetan parte hartu zuen. Bere ikerketei esker Euskal Herriko familia nagusien aparteko ezagutza izatea lortu zuen. Ernest Lluch, Julio Caro Baroja eta Luis García de Valdeavellano edo Ramón Carande historialari handien laguna izan zen.

 

Liburu ugari argitaratu zituen: ‘Hacendistas navarros en Indias’ (1970),  ‘El igualitarismo vasco: mito y realidad’ (1973), ‘La burguesía revolucionaria vasca a fines del siglo XVIII’ (1982), ‘Los Rothschild y sus socios españoles (1820-1850)’ edo ‘El banco Herrero. 75 años de Historia (1912-1987)’, biak 1987an argitaratuak,  ‘El espíritu emprendedor de los vascos’ (2008), ‘Los Ampuero: Historia de una familia vizcaína (siglos XV-XXI)’ (2020) edo ‘Testigo de descargo’ (2021). Bere bizitzako azken urtea bere familiaren historia ikertzeari eman zion: ‘Los Otazu de Zurbano. Los siglos XIX y XX’.