Artxiboa

Atal hau 1993an sortu zen, kontsultatzeko zailak ziren familia-artxiboak gordetzeko eta ikerketa-zerbitzura jartzeko. Familia jabeak eskuratuz edo aldi baterako gordailutuz, datu-base bat sortu da, XIII. mendetik XXI. mendera bitarteko eremu kronologikoa duten hainbat artxibotako ia 100.000 dokumentu deskribatu eta digitalizatuz osatua. Argazki-funtsa garai bateko Gasteizko Udal Aurrezki Kutxaren, Arabako Aurrezki Kutxa Probintzialaren eta Vital Kutxaren artxibo grafikoen gordailuak osatzen du. Kutxa horrek, berezko dituen ekintza eta jarduerez gain, Arabako gizartearen isla fidela da XIX. mendearen amaieratik. Funtsak handitzen jarraitzen dute, eta familia eta herritarren beste artxibo pribatu eta etxekoekin osatzen dira. Artxibo horiek euskal eta arabar etnografia eta historia aztertzen eta ezagutzen laguntzen dute.

Artxiboen katalogoa (Archinet)

Artxibo pribatuak dira, eta, batez ere, izen handiko eta botere ekonomiko eta politikoa duten euskal familiek gordetzen dituzte. Gaiak askotarikoak dira: familia-ondasunen administrazioa, ondare higiezina, maiorazkoak, kargu politikoak, artea, arkitektura, filologia... Artxiboko dokumentuen bolumenari dagokionez, Montoya familiaren 12 dokumentuetatik Yrizar familiaren ia 25.000 dokumentuetara daude. Honako hauek dira Sancho el Sabio Vital Fundazioak gorde eta deskribatutako familia-artxiboetako batzuk: 

• Marqués de Alameda, Saenz de Tejada, Ampuero, Yrízar, Munibe, Barroeta, Conde del Valle, Loma Osorio, Areyzaga Alduncín, Uriarte, Barroeta, Egaña, Montoya, Olarte, Plaza, Otazu o Talegón

Ikerketa, lanbide eta/edo sustraitze-lanagatik euskal lurraldean nabarmentzen diren pertsonen artxibo pribatuak, normalean interesdunek berek edo haien familiek eta oinordekoek gordailutuak. Hauek dira gordailututako azken artxibo pertsonaletako batzuk:

• Jesus Guridi
• Jesus Olaizola
• Ramón Jiménez “Zape”
• Joaquín Jiménez jauna
• Andoni Urrestarazu
• Azaola

2025ean 175 urte beteko dira Gasteizko Udal Aurrezki Kutxa sortu zenetik. Bere artxiboek Gizarte Ekintzaren Historia kontatzen dute: ez dago Arabako eta Gasteizko historia berriaren alderdi ekonomiko, sozial, kultural edo politikorik tokiko Aurrezki Kutxetako batek esku hartu ez duenik. Sancho el Sabio Vital Fundazioak banku-artxibo pribatu hauek gorde, deskribatu eta digitalizatzen ditu (kontsulta mugatuta):

• Vital Kutxaren Artxiboa: Gasteizko Udal Kutxa, Arabako Probintzia Kutxa eta Vital Kutxa, Euskal Herriko Aurrezki Kutxen Federazioaren Artxiboa, Arabako 3 Kutxen fototeka, Bilbao Bizkaia Kutxaren fototeka

Gizarte-mugimendu, alderdi politiko, egunkari, erlijio-erakunde, ikastetxe eta abarretakoak. Euskal Herriko edo Arabako gaiei buruzko artxibo pribatuak dira, lurraldean errotuta dauden pertsonek, kolektiboek eta erakundeek gordailutuak:

• Erlijioso Brigiden Artxiboa, Euskadiko Alderdi Komunistaren Artxiboa (kontsulta mugatua), Vasco Navarro Trenbidearen fototeka, Urabako prefektura, Largachako burdinola, Euskal argazkilarien artxiboak

   

OPAC (Archinet)-rako sarbidea